Πέμπτη 10 Μαΐου 2012

ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ





ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΟ 30ο ΕΠΕΤΕΙΑΚΟ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΒΙΒΛΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Στην Εκδήλωση με θέμα «Οι νέες μορφές του βιβλίου»





Τριάντα χρόνια ΄΄ζωής΄΄ συμπλήρωσε φέτος το Φεστιβάλ και ανάμεσα στις εκδηλώσεις του, αποφάσισε να εντάξει και μια ανοιχτή συζήτηση, στραμμένη στις νέες μορφές του βιβλίου, τον ρόλο και τις δυνατότητες της τεχνολογίας, τις τάσεις που επικρατούν στις νέες γενιές αναγνωστών, στην Ελλάδα και τον κόσμο αλλά και την αναγκαιότητα: η λογοτεχνία η ενημέρωση και η εκπαίδευση να είναι προσβάσιμη σε όλους τους πολίτες, χωρίς διακρίσεις.




Με τους συναδέλφους Όμηρο Αβραμίδη και Γιώργο Πολύράκη μιλήσαμε για τις νέες μορφές του βιβλίου σε δεκάδες φίλους του φεστιβάλ που έμειναν μαζί μας μέχρι το τέλος της εκδήλωσης, που συντόνισε η δημοσιογράφος και φίλη Νατάσα Μποζίνη ενώ το συγκρότημα ΕΚΜΕΚ έκλεισε τη βραδιά με τα δροσερά, χιουμοριστικά και εξαιρετικά του τραγούδια.






Για αυτήν την εκδήλωση συγκέντρωσα τις παρακάτω σκέψεις:


«Η εποχή που ζούμε μας επιτρέπει να γράψουμε, να αποθηκεύσουμε τη δουλειά μας, να δούμε τηλεόραση, να ακούσουμε ραδιόφωνο να μιλήσουμε απευθείας με κάποιον φίλο μας στην άλλη άκρη του κόσμου και όλα αυτά μέσα από έναν υπολογιστή.


Γιατί όχι λοιπόν και να ακούσουμε ένα βιβλίο ή να αποθηκεύσουμε εκατοντάδες τίτλους, για να τα έχουμε μαζί μας στα ταξίδια;


Η νέα τεχνολογία μας δίνει αυτές τις δυνατότητες. Όμως πολλοί από μας προτιμούν να νιώθουν στα χέρια τους το βάρος του βιβλίου, να γυρίζουν τις σελίδες του, να σταματούν και να ξεκινούν από την ίδια σελίδα χωρίς ψάξιμο, να οσμίζονται τη φρεσκοτυπωμένη μυρωδιά του, να το παίρνουν μαζί τους στο κρεβάτι, ή να βολεύονται στον καναπέ και να βυθίζονται στις σελίδες του. Το τυπωμένο βιβλίο έχει ακόμα αρκετά χρόνια ζωής μπροστά του.


Όμως οι νέες μορφές του βιβλίου ανοίγουν και νέους δρόμους. Εμείς οι συγγραφείς προβληματιζόμαστε, παρατηρούμε, γοητευόμαστε και νομίζω είμαστε έτοιμοι να ανταποκριθούμε.


Είναι μεγάλη η χαρά που η Θεσσαλονίκη, η πόλη με τις πολλές πρωτοπορίες, ανοίγει αυτήν τη συζήτηση.








Θα συμβάλλω με μερικές πληροφορίες που αφορούν τις τάσεις των ακουστικών και των ηλεκτρονικών βιβλίων στη χώρα που ζω την Αγγλία αλλά και τα δύο μεγάλα ζητήματα που αφορούν την εκπαίδευση και τους απόδημους Έλληνες.


Όλοι γνωρίζουμε ότι οι απόδημοι έλληνες είναι εκατομμύρια ανά τον κόσμο.


Μόνο στο Λονδίνου ξέρω ότι οι ζουν πάνω από 600 χιλιάδες.


Πόσοι όμως από δεύτερη και τρίτη γενιά μπορούν να διαβάσουν εύκολα τον ελληνικό γραπτό λόγο;


Λίγοι. Οι περισσότεροι κατανοούν τη γλώσσα προφορικά.


Θα ήταν θαυμάσιο λοιπόν να το σκεφτούν αυτό οι Ελληνικοί εκδοτικοί οίκοι και να οργανώσουν την παραγωγή και διανομή της Ελληνικής λογοτεχνίας και όχι μόνο, σε ηχητική μορφή.


Με αυτόν τον τρόπο θα κρατούσαμε ζωντανή και θα προωθούσαμε τη γλώσσα την προφορά και όλα όσα συνεπάγονται και στο εξωτερικό.


Εξάλλου οι νέες μορφές είναι πολύ διαδεδομένες εκεί. Βλέπω καθημερινά πολίτες κάθε ηλικίας που ξεκινώντας για τη δουλειά τους –λόγω απόστασης- μέσα στα τρένα, στο αυτοκίνητο ακούνε ένα βιβλίο αντί για ραδιόφωνο. Όταν βρίσκονται στα πάρκα ή κάνουν τζόκιγκ δίπλα στον Τάμεση φορούν ακουστικά και ακούνε ένα βιβλίο ή ένα… περιοδικό.


Στα μετρό, στο αυτοκίνητο, στο σπίτι κάνοντας εργασίες έρχονται παράλληλα σε επαφή με το ανάγνωσμα που πλέον το ακούν.


Εξάλλου η παρουσία των ακουστικών βιβλίων -audio books– έχει παλιές ρίζες.


Το 1933, ο ανθρωπολόγος J.P. Harrington αποφάσισε να ταξιδέψει στη Βόρεια Αμερική και γοητευμένος από τις προφορικές παραδοσιακές ιστορίες των ιθαγενών Αμερικανών, αποφάσισε να τις καταγράψει σε μικρά δισκάκια αλουμινίου.


Από τότε, τα ακουστικά βιβλία απέκτησαν δικαιωματικά μια θέση σε κασέτες, βινίλια και cds.


Αποτέλεσαν μια δεύτερη λύση –μετά το σύστημα Braille– και για τους πολίτες με προβλήματα όρασης αλλά και πολύτιμη διασκέδαση ή τρόπο εκμάθησης για όλους.
Τώρα γνωρίζουν νέα ανάπτυξη σε πολλές χώρες της Ευρώπης και την Αμερική. Και δεν εξυπηρετούν μόνο άτομα με προβλήματα όρασης, αλλά και ανθρώπους με κινησιακά προβλήματα πάσης φύσεως, όπως αρθρίτιδα, ημιπληγία, παράλυση και ατυχήματα. Και φυσικά, παιδιά.


Στα παιδιά αρέσει να τους διηγούνται παραμύθια. Είναι συχνό φαινόμενο στην Αγγλία να τα βλέπει κανείς στο τρένο με τα ακουστικά να ακούνε το παραμύθι και να ξεφυλλίζουν ταυτόχρονα το βιβλίο μπροστά τους.


Από το 2007 μάλιστα το περιοδικό «Economist» στην ιστοσελίδα του δίνει τη δυνατότητα στον επισκέπτη με μια εγγραφή και πατώντας ένα κουμπί να κατεβάσει άρθρα σε ηχητική μορφή και να τα ακούσει στον υπολογιστή του.


Η κίνηση αυτή εξέπληξε, όπως ήταν φυσικό, τους πάντες και είναι ενδεικτική της νέας τάσης.

Μέχρι τότε κάποια περιοδικά -ανάμεσά τους και ο «Economist»- έβγαζαν κάποιες ηχητικές εκδόσεις για τους πολίτες με προβλήματα όρασης όμως το 2007 ήταν η πρώτη φορά που ένα έντυπο παρουσίασε όλο το περιεχόμενό του ηχητικά στο Διαδίκτυο.

Και αν οι επιλογές στο χώρο των περιοδικών είναι περιορισμένες, δεν ισχύει το ίδιο για τα βιβλία.

Σε ιστοσελίδες όπως οι amazon, apple (itunes), sonystore και ειδικά στο www.emusic.com, μπορεί όποιος διαθέτει πιστωτική κάρτα να προμηθευτεί πολλά και καλά βιβλία, τα οποία δεν περιορίζονται σε μια απλή δραματική αφήγηση αλλά, αντιθέτως, εμπλουτίζουν το… ρεπερτόριό τους με πλούσια ηχητικά εφέ, που δίνουν μια χροιά θεατρικής παράστασης στην όλη ανάγνωση.

Για παράδειγμα, όσοι «δοκιμάσουν» το «Δράκουλα» του Μπραμ Στόουκερ θα εντυπωσιαστούν από την ανατριχιαστική ατμόσφαιρα που προσδίδουν στο ηχητικό κείμενο τα διάφορα εφέ και οι εξαιρετικές ερμηνείες των αφηγητών.

Αλλά και σε ιστοσελίδες όπως οι www.librivox.org, www.archive.org, θα βρει κανείς πολλά -μερικά και δωρεάν- ακουστικά βιβλία.

Προέρχομαι από τον χώρο της εκπαίδευσης. Για πολλά χρόνια δίδαξα παιδιά και εκπαίδευσα δασκάλους για να διδάξουν παιδιά. Έγραψα εκπαιδευτικά βιβλία που εντάχθηκαν και στο δημόσιο σύστημα εκπαίδευσης.


Από νωρίς κατάλαβα πόσο σημαντικό ήταν το οπτικοακουστικό υλικό για να μπορούν τα παιδιά όχι απλώς να αφομοιώσουν αλλά και να γοητευθούν.


Θα θυμάστε όλοι τις πρώτες κασέτες διδασκαλίας ξένων γλωσσών.


Άνοιξαν νέους ορίζοντες.


Τότε δεν υπήρχε όλοι αυτή η τεχνολογία σε εμάς τους εκπαιδευτικούς.


Το Audiobook έχει χρησιμοποιηθεί για να διδάξει τα παιδιά πώς να διαβάζουν δίνοντας χρώμα στη φωνή, και να αυξήσει την κατανόηση ανάγνωσης μέσω της επανάληψης που είναι βασικό στοιχείο της μάθησης.
Επανάληψη: Ανάλογα με το βαθμό προσοχής και ενδιαφέροντος ενός παιδιού, είναι συχνά απαραίτητο να ακούσει τμήματα ενός ακουστικού βιβλίου περισσότερο από μία φορά επιστρέφοντας στο υλικό όσες φορές χρειαστεί, για να γίνει κατανοητό ακόμη και με παιδιά που έχουν διάφορες μαθησιακές δυσκολίες και αδυναμία συγκέντρωσης.
Και αυτή η επανάληψη μπορεί να γίνει αμέσως ή μετά από κάποια χρονική περίοδο.
Ειδικά τα υπερκινητικά παιδιά που δεν μπορούν εύκολα να συγκεντρωθούν σε κάτι συγκεκριμένο για πολύ, βρίσκουν στο ακουστικό βιβλίο μια πρόκληση και ένα ενδιαφέρον γιατί μπορούν μόνα τους να επιστρέψουν στο κομμάτι που τα ενδιαφέρει ξανά-και ξανά χωρίς να περιμένουν από κάποιον ενήλικα να το κάνει γι’ αυτά.


Επειδή με ενδιαφέρει πολύ το θέμα διαβάζω όσο μπορώ για τις εξελίξεις και πιστεύω ότι τα διαδραστικά βιβλία είναι το μέλλον για την εκπαίδευση, τους ερευνητές και πολύ άλλο κόσμο.


Αν το παιδί έχει στην οθόνη του υπολογιστή του ή του σχολείου του, ένα βιβλίο που εκτός από γραπτό κείμενο θα έχει εικόνες και που με το ποντίκι του υπολογιστή τις πατήσει, για παράδειγμα μια εικόνα πχ λιονταριού, θα ακούσει και πώς βρυχάται το ζώο, όπως και διάφορα άλλα ζώα.


Σε διαφορετικό επίπεδο ισχύει το ίδιο και για την τέχνη.


Ο σπουδαστής διαβάζει για τη ζωή ενός καλλιτέχνη, όπως ο Ελ Γκρέκο και με το πάτημα ενός κουμπιού βγαίνουν στο παράθυρο του υπολογιστή όλα τα έργα του ζωγράφου με ημερομηνίες, πρόσθετες πληροφορίες και όποια λεπτομέρεια ζητήσει.


Αυτές λοιπόν οι νέες μορφές είναι πολύ σημαντικές και για πολλούς άλλους λόγους εκτός από την ψυχαγωγία.


Εύχομαι και ελπίζω σύντομα να δω και Ελληνικά βιβλία, λογοτεχνικά, ιστορικά, λαογραφικά, με τη μορφή των audio-books στα ράφια της Ευρώπης, για να εξυπηρετούνται και να μορφώνονται και τα παιδιά των αποδήμων ελλήνων.


Σας ευχαριστώ»

Ο Γιώργος Πολυράκης μίλησε για τα βιβλία του που έχουν γίνει ηλεκτρονικά αλλά και το πως έζησε τη μεταφορά του μυθιστορήματός του, "Χορεύοντας στη σιωπή" στη μικρή οθόνη.




Ο Όμηρος Αβραμίδης αναφέρθηκε στην εμπειρία που έζησε πρόσφατα, όταν σαν αφηγητής συμμετείχε στην παραγωγή του βιβλίου του "Ο Δρόμος του Φεγγαριού'' σε Audiobook, προσβάσιμο στο σύνολο των πολιτών, αποσπάματα του οποίου παρουσιάσθηκαν στην εκδήλωση.




http://www.youtube.com/user/studioamid




Η Νατάσα Μποζίνη με πολύ χιούμορ περιέγραψε τις πραγματικές συνθήκες που επικρατούν στην Ελλάδα, όταν ένα βιβλίο άλλαζει μορφή.






Τέλος οι ΕΚΜΕΚ μας τραγούδισαν πολλά.


Μεταξύ αυτών και : Το τραπεζίτη και το μπατιράκι.

Πολύ επίκαιροι και ΄΄αγανακτισμένοι΄΄ στίχοι.


http://www.youtube.com/watch?v=dTjDMVbFxEc